Văn Miếu Quốc Tử Giám - Biểu Tượng Ngàn Năm Văn Hiến Thăng Long

Văn Miếu Quốc Tử Giám không chỉ là một di tích lịch sử nổi tiếng tại Hà Nội mà còn được biết đến như "trường đại học đầu tiên của Việt Nam". Với bề dày hơn 1.000 năm lịch sử, nơi đây lưu giữ tinh hoa giáo dục Nho học và là điểm đến văn hóa đặc biệt thu hút du khách trong, ngoài nước. Từ kiến trúc cổ kính cho đến không gian thanh tịnh, bạn hãy cùng theo chân Green Future khám phá địa danh thú vị này nhé.

Thông tin bài viết chỉ mang tính tổng hợp và tham khảo tại thời điểm chia sẻ, không phải ý kiến từ chuyên gia.

Giới thiệu về Văn Miếu Quốc Tử Giám - Nơi lưu giữ tinh hoa văn hiến đất Thăng Long

Nằm tại quận Đống Đa, Hà Nội, Văn Miếu Quốc Tử Giám là quần thể di tích lịch sử – văn hóa nổi bật, bao quanh bởi các tuyến phố: Nguyễn Thái Học, Tôn Đức Thắng, Văn Miếu và Quốc Tử Giám. Đây là trường đại học đầu tiên của Việt Nam, nơi đào tạo nhiều hiền tài cho đất nước.

Nơi đây thờ ba vị vua có công lớn với nền giáo dục: Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông và Lê Thánh Tông. Vậy nên địa danh này không chỉ thể hiện tinh thần hiếu học mà còn lưu giữ nhiều giá trị kiến trúc, văn hóa đặc sắc.

Điểm nhấn đặc biệt là 82 bia tiến sĩ được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thế giới. Năm 1962, Văn Miếu được xếp hạng Di tích quốc gia và ngày nay là điểm tham quan văn hóa nổi tiếng tại thủ đô.

Địa chỉ: 58 phố Quốc Tử Giám, phường Văn Miếu, quận Đống Đa, Hà Nội

Giờ mở cửa: 8h00 – 17h00 tất cả các ngày trong tuần

Giá vé:

• Người lớn: 70.000 VNĐ
• Học sinh, sinh viên, người khuyết tật: 35.000 VNĐ

Văn Miếu Quốc Tử Giám - Một trong những biểu tượng nổi tiếng của văn hóa Việt Nam (Nguồn ảnh: Internet)

Hành trình hình thành và phát triển của Văn Miếu - Quốc Tử Giám

Văn Miếu được khởi dựng vào tháng 8 năm 1070 dưới triều vua Lý Thánh Tông, là nơi thờ Khổng Tử và các bậc hiền triết Nho giáo. Đồng thời, nơi đây cũng là trường học dành riêng cho hoàng tử, trong đó Thái tử Lý Càn Đức (sau này là vua Lý Nhân Tông) là học trò đầu tiên.

Đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho xây dựng thêm Quốc Tử Giám – trường học đầu tiên dành cho con em quý tộc. Đến thời Trần Thái Tông (năm 1253), nơi đây đổi tên thành Quốc học viện và bắt đầu tuyển sinh cả học trò xuất thân thường dân có học lực xuất sắc.

Trong giai đoạn trị vì của vua Trần Minh Tông (1300–1357), Chu Văn An được bổ nhiệm làm Tư nghiệp Quốc Tử Giám – chức vụ tương đương hiệu trưởng, trực tiếp giảng dạy Thái tử Trần Vượng và điều hành toàn bộ hoạt động của trường.

Văn Miếu Quốc Tử Giám và những thăng trầm lịch sử (Nguồn ảnh: Internet)

Vẻ đẹp kiến trúc cổ kính giữa lòng thủ đô

Khu di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám được thiết kế theo nguyên tắc đăng đối của triết lý Nho giáo, chia thành 5 lớp không gian nối tiếp nhau trên trục Bắc – Nam. Mỗi khu vực được phân cách bởi sân, hồ hoặc lối đi, tạo nên bố cục chặt chẽ, hài hòa.

Hệ thống cửa gồm 1 cổng chính và 2 cổng phụ, trang trí đậm chất Á Đông với hình tượng rồng chầu mặt nguyệt – biểu tượng quyền uy và tri thức.

Hồ Văn – Không gian thư thái bên ngoài tường thành

Nằm ngay phía trước cổng chính, Hồ Văn (còn gọi là hồ Minh Đường hay hồ Giám) là một phần quan trọng trong quần thể di tích. Giữa hồ là gò Kim Châu, nơi dựng Phán Thủy Đường – địa điểm từng tổ chức những buổi bình văn của sĩ tử Thăng Long xưa. Theo sử sách ghi lại, hồ có diện tích rộng lớn, lên tới gần 20.000 thước, là không gian vừa mang tính biểu tượng, vừa tạo sự thư thái cho cảnh quan chung.

Hồ Văn - hòn ngọc đẹp đẽ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám (Nguồn ảnh: Internet)

Văn Miếu Môn – Cổng vào dẫn lối về quá khứ

Là cổng ngoài cùng của khu di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Văn Miếu Môn được thiết kế theo kiến trúc tam quan cổ điển với ba lối đi và hai tầng. Tầng trên nổi bật với ba chữ Hán “Văn Miếu Môn” mang đậm dấu ấn lịch sử.

Trước cổng là hai bia đá khắc chữ “Hạ mã” và hàng tứ trụ uy nghi. Tương truyền, bất kể quan lớn hay người quyền quý khi đi qua đây đều phải xuống ngựa, thể hiện sự tôn kính tuyệt đối với không gian thiêng liêng – nơi đề cao đạo học và nhân tài.

Khuê Văn Các – Biểu tượng trí tuệ tỏa sáng

Khuê Văn Các là một công trình mang đậm dấu ấn nghệ thuật, được xây dựng vào năm 1805 dưới thời vua Gia Long. Công trình có dạng lầu vuông, cao gần 9 thước, thiết kế 8 mái chồng diêm – 4 mái trên và 4 mái dưới. Nền công trình hình vuông, mỗi cạnh dài khoảng 6,8 mét.

Điểm nhấn của Khuê Văn Các nằm ở sự hòa quyện giữa kiến trúc cổ điển và tính biểu tượng: tầng dưới gồm bốn cột gạch vuông chạm trổ hoa văn cầu kỳ, đỡ phần lầu bên trên được sơn son thếp vàng nổi bật. Các ô cửa tròn ở tầng gác tượng trưng cho sao Khuê – biểu tượng của tri thức và học vấn trong văn hóa phương Đông.

Giếng Thiên Quang – Giếng soi sáng đạo học

Ngay phía sau Khuê Văn Các là Giếng Thiên Quang – hồ nước hình vuông tượng trưng cho mặt đất, mang ý nghĩa hòa hợp âm dương và tinh hoa hội tụ. Hồ cùng Khuê Văn Các tạo thành trục tâm linh thiêng liêng trong quần thể Văn Miếu. 

Hai bên hồ là 82 tấm bia Tiến sĩ – những công trình đá quý giá ghi danh các vị thủ khoa qua các kỳ thi Đình dưới triều Lê – Mạc. Mỗi bia được đặt trên lưng rùa đá xanh – biểu tượng của sự trường tồn, nâng đỡ tri thức.

Giếng Thiên Quang mang ý nghĩa của sự hòa hợp đất trời (Nguồn ảnh: Internet)

Bia Tiến sĩ – Nơi lưu danh những bậc hiền tài

Nằm hai bên Giếng Thiên Quang, 82 tấm bia Tiến sĩ là những công trình đá quý giá trong quần thể Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Mỗi tấm bia được đặt trên lưng rùa đá xanh – biểu tượng của sự trường tồn và trí tuệ – được chạm khắc tinh xảo, mang phong cách nghệ thuật khác nhau qua từng thời kỳ.

Trên mỗi bia khắc tên tuổi và thành tích của các vị đỗ đại khoa – những thủ khoa trong các kỳ thi Đình dưới các triều đại phong kiến. Đây không chỉ là tư liệu lịch sử có giá trị mà còn thể hiện truyền thống tôn sư trọng đạo, đề cao người hiền tài – một giá trị cốt lõi của nền giáo dục Việt Nam xưa.

Đại Thành Môn – Cổng lớn vào khu nội điện trang nghiêm

Đại Thành Môn được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống thời Hậu Lê, gồm ba gian nối tiếp nhau. Mỗi gian đều có cửa gỗ sơn đỏ, nổi bật với các hoa văn rồng mây đặc trưng, biểu tượng cho sự linh thiêng và cao quý. Công trình được chống đỡ bởi hai hàng cột hiên trước sau cùng một hàng cột chính giữa, tạo nên vẻ bề thế và cân đối cho toàn bộ cổng.

Ngay phía trên phần mái, ở chính giữa treo một bức hoành phi chạm khắc ba chữ Hán "Đại Thành Môn", mang ý nghĩa “thành công lớn lao”, thể hiện khát vọng về sự học hành đỗ đạt, thành tài của sĩ tử xưa kia.

Đền Khải Thánh – Tôn vinh tổ tiên Khổng Tử

Đền Khải Thánh là khu vực cuối cùng trong quần thể di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Nơi đây được xây dựng để thờ cha mẹ của Khổng Tử – cụ Thúc Lương Ngột và cụ Nhan Thị, thể hiện đạo hiếu và truyền thống tôn sư trọng đạo.

Trước kia, khu vực này từng là trung tâm của Quốc Tử Giám – trường đại học đầu tiên của Việt Nam, nơi đào tạo nhiều bậc hiền tài cho đất nước qua các triều đại. Tuy nhiên, công trình cổ đã bị phá hủy vào năm 1946 do đạn pháo trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Sau đó, Đền Khải Thánh đã được phục dựng lại và hiện vẫn được gìn giữ như một phần quan trọng của di tích lịch sử – văn hóa quốc gia này.

Đền Khải Thánh được coi là dấu ấn lịch sử ở nơi cuối của Văn Miếu (Nguồn ảnh: Internet)

Nhà Thái Học – Không gian tri ân và học thuật hiện đại

Khu Thái Học được xây dựng vào năm 2000 trên nền đất cũ của Quốc Tử Giám, nhằm tái hiện không gian giáo dục xưa. Khu vực này gồm các công trình chính như: nhà Tiền Đường, nhà Hậu Đường, Tả Vu, Hữu Vu và nhà Chuông.

Nhà Tiền Đường là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, hội thảo và lễ kỷ niệm. Trong khi đó, nhà Hậu Đường được chia làm hai tầng: tầng 1 thờ thầy giáo Chu Văn An và trưng bày chuyên đề “Lịch sử Văn Miếu – Quốc Tử Giám cùng nền giáo dục khoa cử xưa”; tầng 2 là không gian thờ ba vị vua có công lớn trong việc lập nên và phát triển Văn Miếu – Quốc Tử Giám: Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông và Lê Thánh Tông.

Giá trị văn hóa và giáo dục - Truyền thống hiếu học Việt

Văn Miếu – Quốc Tử Giám, xây dựng năm 1070 dưới triều vua Lý Thánh Tông, là trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Ban đầu là nơi thờ Khổng Tử và dạy học cho con em quý tộc, đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông lập Quốc Tử Giám, chính thức trở thành trung tâm đào tạo nhân tài. Dưới các triều đại Lý, Trần, Lê, nơi đây không chỉ là cơ sở giáo dục Nho học quan trọng mà còn tổ chức các kỳ thi lớn, lưu danh hiền tài.

Quốc Tử Giám được coi là minh chứng sống cho sự phát triển của nền giáo dục Việt Nam qua các triều đại, đồng thời là nơi lưu giữ, truyền bá các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc. Không chỉ khơi gợi tinh thần hiếu học và khuyến khích việc học tập, rèn luyện suốt đời, nơi đây còn đề cao vai trò của giáo dục trong việc hình thành nhân cách, đóng góp cho xã hội.

Bên cạnh đó, Văn Miếu còn nhấn mạnh sự kết hợp hài hòa giữa học vấn và đạo đức, là biểu tượng tôn vinh vai trò người thầy, lan tỏa sâu sắc giá trị tôn sư trọng đạo – một truyền thống quý báu trong văn hóa Việt.

Hoạt động và sự kiện hiện nay tại Văn Miếu

Mỗi dịp Tết đến xuân về, Văn Miếu – Quốc Tử Giám lại rộn ràng với hoạt động xin chữ đầu năm – một nét đẹp truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Tại đây, các ông đồ viết chữ Hán hoặc chữ Nôm lên giấy đỏ, trao tặng những chữ như “Phúc”, “Lộc”, “Thọ”, “Trí”, “Tâm” nhằm gửi gắm lời chúc may mắn, bình an và thành công cho năm mới.

Khi đến tham quan Văn Miếu – Quốc Tử Giám, du khách có thể trải nghiệm nhiều hoạt động ý nghĩa. Trước hết là tham quan các di tích để tìm hiểu về kiến trúc cổ kính, hiện vật quý và lắng nghe những câu chuyện lịch sử hấp dẫn. Vào dịp Rằm tháng Giêng, nơi đây tổ chức Hội thơ – không gian giao lưu của những người yêu văn chương. 

Hoạt động xin chữ đầu năm vô cùng rộn ràng tại Văn Miếu (Nguồn ảnh: Internet)

Cách di chuyển đến Văn Miếu Quốc Tử Giám

Có nhiều cách thuận tiện để bạn di chuyển đến Văn Miếu – Quốc Tử Giám, tùy vào nhu cầu và điều kiện cá nhân:

• Xe máy, ô tô cá nhân: Nếu bạn tự lái, có thể sử dụng Google Maps để tìm đường đi ngắn và thuận tiện nhất đến Văn Miếu từ vị trí hiện tại.
• Xe buýt công cộng: Đây là lựa chọn phù hợp với những ai muốn tiết kiệm chi phí. Dù thời gian di chuyển có thể lâu hơn, nhưng bạn sẽ được trải nghiệm nhịp sống của người dân Hà Nội. Các tuyến xe buýt đi qua hoặc gần Văn Miếu gồm: 02, 32, 34, 38, 41, 146, 159, E02, E08, E09.
• Xe công nghệ (Grab, Gojek...): Đây là phương án nhanh chóng và tiện lợi nhất, đặc biệt khi bạn không rành đường hoặc cần di chuyển theo nhóm. Chỉ cần đặt xe qua ứng dụng hoặc gọi tổng đài là bạn sẽ được đưa đón tận nơi.

Để thuận tiện cho việc di chuyển đến Văn Miếu – Quốc Tử Giám hoặc vi vu khám phá khắp Hà Nội, đặc biệt với nhóm đông người, gia đình có người lớn tuổi hoặc trẻ nhỏ, dịch vụ thuê xe điện tại Green Future sẽ là lựa chọn tối ưu, linh hoạt và thoải mái cả ngày dài.

• Đa dạng dòng xe: Xe điện từ 4–7 chỗ (VF 3, VF 6, VF 7, VF 8, VF 9), đáp ứng nhu cầu cá nhân và tập thể.
• Trải nghiệm thân thiện môi trường: Xe điện êm ái, yên tĩnh, không khói bụi, tiết kiệm nhiên liệu.
• Chất lượng đảm bảo: Xe được kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ, đảm bảo an toàn cho mọi hành trình.
• Dịch vụ chuyên nghiệp: Đội ngũ hỗ trợ tận tâm, sẵn sàng tư vấn và đồng hành cùng khách hàng.
• Ưu đãi đặc biệt: Miễn phí sạc pin tại các trạm V-Green trên toàn quốc đến hết ngày 31/12/2027.

Dịch vụ thuê xe chất lượng tại Green Future sẽ khiến quý khách hài lòng

Những phản hồi tích cực từ khách hàng khi sử dụng dịch vụ từ Green Future

Câu hỏi thường gặp về di tích Văn Miếu Quốc Tử Giám

Văn Miếu - Quốc Tử Giám được xây dựng vào năm nào?

Di tích được xây dựng vào năm 1070, dưới triều vua Lý Thánh Tông. Ban đầu, nơi đây được lập nên để thờ Khổng Tử – bậc vĩ nhân của Nho giáo cùng các bậc hiền triết. Đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho thành lập ra Quốc Tử Giám – được coi là trường đại học đầu tiên của Việt Nam, dành riêng cho con em quý tộc, sau này mở rộng cho cả con em thường dân có tài.

Giá vé vào Văn Miếu là bao nhiêu?

• Người lớn: 70.000 VNĐ
• Học sinh, sinh viên, người khuyết tật: 35.000 VNĐ

Diện tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám?

Quần thể Văn Miếu – Quốc Tử Giám có diện tích khoảng 54.331m², gồm nhiều công trình tiêu biểu như: Hồ Văn, Văn Miếu, Quốc Tử Giám, vườn Giám, Khuê Văn Các… Toàn bộ khuôn viên được bao quanh bởi tường gạch vồ cổ kính, phủ màu rêu phong theo năm tháng. Kiến trúc nơi đây mang đậm dấu ấn cung đình thời Nguyễn, với bố cục đăng đối, phân lớp rõ ràng, tuân theo trục Bắc – Nam truyền thống, tạo nên một không gian vừa trang nghiêm vừa hài hòa.

Lời kết

Dù bạn là người yêu lịch sử, đam mê kiến trúc cổ, hay chỉ đơn giản muốn tìm một không gian yên bình giữa lòng Hà Nội, Văn Miếu Quốc Tử Giám chắc chắn sẽ là điểm dừng chân lý tưởng. Qua bài viết trên của Green Future có thể thấy hành trình đến với nơi đây không chỉ là chuyến tham quan, mà còn là dịp để mỗi người chiêm nghiệm về những giá trị văn hóa trường tồn cùng dân tộc Việt Nam.

Liên hệ ngay với Green Future để thuê xe điện tự lái và bắt đầu hành trình khám phá Hà Nội qua các kênh sau đây:

Green Future (GF) – Thương hiệu cho thuê xe số 1 tại Việt Nam

• Website: https://greenfuture.tech
• Hotline: 1900 1877
• Fanpage:https://www.facebook.com/GreenFutureOfficial.Global